Bugungi kunda mamlakatimizda tadbirkorlikni rivojlantirish uchun keng imkoniyatlar yaratilmoqda. Ayniqsa, yangi biznes g‘oyalarga ega biznes vakillari uchun davlat tomonidan qator imtiyozlar taqdim etilmoqda. Jumladan, tijorat banklari tomonidan imtiyozli kreditlar ajratilmoqda.
Buning uchun esa garovga mulk qo‘yish talab etiladi. Ammo mazkur holatda ba’zi muammolar uchrab turibdi. Deylik tadbirkor bankdan kredit olish uchun ishlab chiqarish tsexini garovga qo‘ydi. Mazkur garovni baholash markazi besh yuz million so‘mga baholadi. Ammo vaqt o‘tib tadbirkor olingan qarzlarni to‘lashda muammoga duch kelganligi sababli undiruv garovga qaratilishi tabiiy. Bunday holllarda aytaylik qarzdorlik ikki yuzi ellik million so‘m bo‘lsa garovdagi mulkning narxi esa besh yuz million so‘m bo‘lganda qarzdorlikdan ortgan mablag‘ tadbirkorga qaytariladimi degan savollar amaliyotda ko‘plab uchrab turadi. Ushbu holatlarda qonunchiligimizda qanday echim berilgan?
Bu holatda Fuqarolik kodeksining 279-moddasiga asosan Garovga oluvchining (kreditorning) talablarini qondirish uchun undipuvni qarzdor garov bilan ta’minlangan majburiyatni o‘zi javobgap bo‘lgan vaziyatlarda bajarmagan yoki lozim dapajada bajarmagan taqdirda garovga qo‘yilgan mol-mulkka qaratish mumkin.
Kodeksning 280-moddasiga ko‘ra Garovga oluvchining (kreditorning) talablari garovga qo‘yilgan ko‘chmas mol-mulk qiymatidan sudning qaroriga muvofiq qondiriladi.
Kodeksning 281-moddasiga asosan undiruv qaratilgan, garovga qo‘yilgan mol-mulkni majburiy ravishda realizatsiya qilish qonunchilikda belgilangan tartibda elektron onlayn-auktsion shaklidagi ochiq kimoshdi savdosida sotish orqali amalga oshiriladi.
E’tibor bering: Mazkur moddaning 7-8-bandlariga ko‘ra, Agar garovga qo‘yilgan mol-mulkni realizatsiya qilish chog‘ida tushgan summa garovga oluvchining talabini qoplash uchun etarli bo‘lmasa, u, qonunda yoki shartnomada boshqacha ko‘rsatma mavjud bo‘lmagan taqdirda, etishmayotgan summani garovga asoslangan imtiyozdan foydalanmagan holda, qarzdorning boshqa mol-mulkidan olish huquqiga ega.
Agar garovga qo‘yilgan mol-mulkni realizatsiya qilish chog‘ida tushgan summa garovga oluvchilarning garov bilan ta’minlangan talablari miqdoridan oshib ketsa, farq garovga qo‘yuvchiga qaytariladi.
Mazkur asoslarga ko‘ra, tadbirkorning garovga qo‘ygan mulki elektron auktsion orqali sotiladi va sotilgandan kelib tushgan pulning qarzdorlikni qoplashdan ortgani tadbirkorning o‘ziga qaytarilar ekan.